Daar was eenkeer ‘n afgematte ou soldaat, ‘n veteraan van vele veldslae, wat beloof het om eendag ‘n vuur te stook en sy eie wapentuig, ook alle wapens wat ‘n sterwende slagoffer oorwonne oorhandig het, en selfs alles wat hy as oorlogsbuit van voortvlugtiges uit die slagveld ontvang het, daarin te verbrand. Met die dat die lewe hom gunstig hanteer en alles vir hom mooi in plek geval het, was hy op die punt om die belofte wat hy gemaak het, tot uitvoer te bring. Hy het begin om al die wapens en elke vorm van oorlogsbuit, een vir een, in die vlamme te gooi. ‘n Trompet het uit die bloute luid protes aangeteken, hy het voet by stuk gehou dat hy onskuldig aan enige misdaad is en onregverdig in die brandende tonge van die vuur oorgelewer word. “Jy kan hoegenaamd nie aanvoer dat ek in enige aanval van watter aard ook al wat ooit teen jou geloods is, gebruik is nie,” kom dit protesterend van die trompet. Al wat ek en die klank wat ek voortbring ooit gedoen het, was om die manskappe op te wek en aan te spoor in hul opmars. Ek sweer, en ek roep die sterre as my getuie, dat ek ook altyd my bes probeer het om so stil en sag as moontlik oor te kom! Desnieteenstaande dit alles het die ou soldaat hom nogtans saam met die res in die vuur gegooi. Terwyl die trompet wriemelend in die bloeiende vlamme tot laaste rus kom, merk die man op: “Alles wat jy aanvoer, bied my des te meer rede om jou te straf en met pyn en lyding deur hierdie smeltkroes te stuur. Al het jy op jou eie niks uitgerig of bereik nie, is jy niks minder skuldig of wreedaardig nie, jy het ander immers aangespoor om ongekende wreedhede te pleeg.”
Vroeëre vertalings het geensins noodwendig gepoog om vertalings te wees nie, die storie is oorvertel, aangepas en dikwels van ‘n eietydse boodskap of sedeles voorsien.
Wat met hierdie fabel gebeur het, is amper ongelooflik – die trompet word toe sommer vroeg-vroeg 'n trompetblaser.
Joseph Jacobs vertel byvoorbeeld in 1897:
A Trumpeter during a battle ventured too near the enemy and was captured by them. They were about to proceed to put him to death when he begged them to hear his plea for mercy. "I do not fight," said he, "and indeed carry no weapon; I only blow this trumpet, and surely that cannot harm you; then why should you kill me?"
"You may not fight yourself," said the others, "but you encourage and guide your men to the fight."
Words may be deeds.
Enkele jare voor hom (1867) sien die fabel uit Townsend se pen soos volg daar uit:
A TRUMPETER, bravely leading on the soldiers, was captured by the enemy. He cried out to his captors, 'Pray spare me, and do not take my life without cause or without inquiry. I have not slain a single man of your troop. I have no arms, and carry nothing but this one brass trumpet.' 'That is the very reason for which you should be put to death,' they said; 'for, while you do not fight yourself, your trumpet stirs all the others to battle.'
Dis moontlik dat hulle hulle laat lei het deur Sir Roger L'Estrange se oorvertel van die fabels in 1692:
Upon the Rout of an Army there was a Trumpeter made a Prisoner, and as the Soldiers were about to cut his Throat, Gentlemen (says he) Why should you kill a Man that kills No-body? You shall die rather for that, cries the one of the Company, for being so mean a Rascal, as to set other People together by the ears without fighting for your self.
THE MORAL. He that provokes and incites Mischief is the Doer of it. ‘Tis the Man that kills me, the Bullet is only a passive Instrument to serve his End that directs it.
