Die Plaasboer se Dogter was in gedagte, met ‘n Vaatjie Room op haar kop geballanseer, van die melkkamer op pad terug plaasopstal toe: “Met die geld wat ek kry vir die verkoop van hierdie room se kaas, wat ek daarvan gaan maak, sal ek seker ‘n hele paar dosyn eiers kan aankoop. Die kuikens wat daar uitbroei sal ek vet voer en wanneer die markprys vir pluimvee op die beste in jare is, sal hulle net mooi reg wees om verkoop te word. En met daardie baie hoenders se geld koop ek vir my die allermooiste materiaal om ‘n rok vir die oujaarsdans van te maak. Die hele kontrei se jong boerseuns sal oor hul voete val om my hand te kry, maar ek sal net my skouers opruk en sê...” Ongelukkig het sy nie veel verder gekom nie, terwyl sy die gedagte van skouers opruk dink, het sy, self so diep ingedagte, haar skouers opgeruk, balans oor die vaatjie verloor en daar stort al haar lugkastele saam met die Vaatjie Room in duie.
Vandaar miskien die Engelse “don’t count your chickens before the have hatched.” Die ongebruiklike maar korrekte Afrikaanse eweknie is ongelukkig nie die anglisistiese “moenie die kuikens tel voor die eiers nie uitgebroei het nie,” maar “moenie die vel verkoop voor jy nie die beer geslag het nie.” Ek het hierdie uitdrukking nog nooit in my ganse lewe in algemene omgang gehoor nie, net telkens raakgelees waar dit as korrektief vir die anglisistiese kuiken-en-eier-spreekwoord aangegee word. Waar ons Duitse of Hollandse voorvaders egter hieraan gekom het, het ek nog nooit raakgelees nie. En is dit nou ‘n Europese beer, of ‘n mannetiesvark waarvan hier gepraat word?
Ek het die wit Afrikaanse Boere boerdogter wat ek hier ingedagte had, natuurlik met die emmer melk in haar hand gesien. Eers aan die einde, wanneer sy in gedagte haar kop in die Engelse brondokument geskud het, en die emmer melk van haar kop val, het ek besef sy loop met dit op haar kop.
In Afrikaans sien ek ongelukkig nou maar een maal nie ‘n Annatjie of Martie met ‘n emmer op haar kop die pad stap nie; wel ‘n Nomsa of Ntuli. Vergeef my, maar dis nou maar soos dit is. In die Griekse landskap sien ek ook maklik die swaaiende heupe van ‘n Griekse godinnetjie met ‘n bleek gelaat en donker swart golwende hare, maar op Holfontein of Spioenkop, glad nie.
Ter wille van die oujaarsdans (die brondokument had ‘n Kersfeespartytjie) en die ongehude Boerseuns uit die kontrei wou, ek die storie egter verafrikaans.
Toe maak ek die melkemmer maar ‘n vaatjie room. Juis ook oor ons nog onderskeidelik ‘n room- en melkvaatjie van die Moolman familieplaas in ons kombuis het.
En toe kan ek lekker speel met die Afrikaanse uitdrukking “in duie stort” – die duie waarvan daar hier sprake is, is hoeka mos die regop plankies waaruit ‘n vaatjie of balie opgebou word. ‘n Vaatjiemaker sal jou vertel wat ‘n ingewikkelde vuurmaakproses dit is om die duie in plek te kry, en hoe maklik die hele gedoente in een (of dan nou in duie) stort.
En na die hele relaas kom ek toe agter hierdie fabel is nie 'n outentieke klassieke fabel nie - hy het later van tyd bygekom.
